کشف پتانسیل‌های معدنی با زمین شناسی ژئوبوتانی

پایگاه خبری معدن نیوز- یک کارشناس ارشد زمین شناسی گفت: از دیرباز و به طور تجربی بشر با تاثیر طبقات سنگی (و رسوبات نشات گرفته از آنها) بر روی گیاهان آشنا شده و امروزه رابطه نزدیکی بین جوامع گیاهی با ساختمان زمین شناسی به اثبات رسیده است.

رضا عظیمی راد در گفت‌وگو با پایگاه خبری معدن نیوز بیان کرد: مواد تشکیل دهنده سنگ مادر به طور غیر مستقیم، از یک طرف مواد غذایی گیاهان را تامین می‌کند و از طرف دیگر با خصوصیات فیزیکی خود چون تخلخل، نفوذپذیری و غیره گیاهان را متاثر می‌سازد.
وی افزود: برای مثال، بر روی سنگ سرپانتین که دارای ترکیب منیزیم، اکسید سیلسیم و یا دی اکسید سیلسیم با مقداری آب است، گیاهانی نظیر Asplenium و Dianthus Semperivivum‌ها بیش از انواع دیگر گیاهی می‌رویند. به همین ترتیب بر روی سنگهای دولومیت که ترکیب منیزیم و کلسیم کربنات دارند گیاهان ویژه‌ای می‌رویند که از هر جهت با گیاهان روی سرپانتین‌ها متفاوت است.
وی تصریح کرد: با این تفاسیر، در سال‌هایی نه چندان دور، علمی تحت عنوان "ژئوبوتانی" پدید آمد که بر گرفته از علوم مختلفی چون گیاه شناسی، جغرافیای گیاهی، خاکشناسی و زمین شناسی است.
کارشناس ارشد زمین شناسی خاطر نشان کرد: ژئوبوتانی علم مطالعه گیاهان است به طوریکه این مطالعه بیشتر مربوط به محیط زمین شناسی آنهاست. رینز و کنی (1980، Raines and Canney) این علم را به عنوان یک مطالعه بصری از گیاهانی تعریف کرده‌اند که برای تشخیص تفاوتهای زمین شناسی در مناطق مختلف بکار برده می‌شوند.
عظیمی راد اظهار کرد: با این دیدگاه ژئوبوتانی از دو شاخه مختلف تحقیقاتی تشکیل شده است: مطالعه توزیع فضایی و اجتماعات گیاهان که مربوط به حیطه علوم زمین است و مطالعه ویژگی‌های گیاهان ( فیزیولوژی، مورفولوژی، آناتومی و بیوشیمی ) که مربوط به علم گیاه شناسی است.
 وی تاکید کرد: در این میان، زمین شناسان از زاویه دیگری به ژئوبوتانی می‌نگرند. آنان می‌خواهند با استفاده از نتایج به‌دست آمده در خصوص ارتباط متقابل گیاهان با لایه‌های خاک و اثراتی که فراوانی عناصر مختلف موجود در این لایه‌های خاکی بر جوامع گیاهی می‌گذارند، در کشف پتانسیل‌های معدنی بهره جویند.
وی افزود: زمین شناسان، ژئوبوتانی را یک روش اکتشافی می‌دانند که می‌تواند به عنوان نوعی تحقیق بصری در انواع پوشش گیاهی، یا اجتماعات آنها که دلالتی بر کانی‌سازی در سنگ بستر داشته باشد، مورد بررسی قرار گیرد.
وی عنوان کرد: به عقیده بروکس بهره گیری از ژئوبوتانی در اکتشاف، در میان ساده‌ترین روشهاست اما هنوز از نظر تفسیر داده ها، در بین سایر روش‌های اکتشافی موجود، مشکل‌ترین روش است.
به گفته وی؛ تفسیر داده‌های ژئوبوتانی باید با تکیه بر دانش گیاه شناسی، اکولوژی، زمین شناسی، بیوشیمی و فیزیولوژی گیاهی صورت پذیرد. به همین دلیل برای انجام و تفسیر چنین بررسی هایی تجربه قابل ملاحظه‌ای لازم است.
 این فعال معدنی خاطر نشان کرد: همچنین به تازگی کاربرد علم سنجش از دور در نقشه برداری کانی‌ها و اینکه چگونه با استفاده از ویژگی‌های گیاهان می‌توان به ویژگی‌های خاک‌ها پی برد، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
عظیمی راد افزود: از یک دیدگاه کلی می‌توان ژئوبوتانی را به عنوان کاربرد فرآیندهای فیزیکی و بیولوژیکی در موضوعات کاربردی در زمین شناسی تعریف کرد. برخی از این فرآیند‌ها عبارتند از عملکرد گیاهان و میکروب‌ها در فضای حدواصل خاک و سیستم‌های اتمسفری، برهم کنش تمامی فازهای موجود در چرخه‌های هیدرولیکی، توسعه و تخریب خاک، چرخه‌های بیوشیمیایی و هوازدگی زمین شناسی.
کارشناس ارشد زمین شناسی گفت: بنابراین توسعه ابزارهایی به منظور بررسی ویژگی‌های گیاهان، مستلزم گستره وسیعی از تحقیقات زمین شناسی است.
به گفته وی؛ کاربرد داده‌های حاصله در موضوعات زمین شناسی نیز امکان‌پذیر بوده و مواردی از قبیل شناسایی زون‌های دارای درز و شکاف، هوازدگی و تخریب، حمل‌ونقل رسوبات، هیدرولوژی سطحی و زیر سطحی و نشت هیدروکربنی را شامل می‌شوند.
عظیمی راد تصریح کرد: قابلیت نقشه‌های هم نظیر که به صورت ترکیبی با نقشه‌های مربوط به پوشش‌های سطحی گیاهان تهیه می‌شوند، نیازی را در زمینه فهم بهتر این روابط ایجاد کرده است. به طور کلی می‌توان گفت این روابط بر اساس شناخت مواد موجود در کانی‌های موجود در خاک و نیازهای تغذیه‌ای گیاهان و مقاومت آنها در برابر این عناصر بنا شده است.
وی گفت: البته باید اذعان کرد که روابط حاکم بین گیاه و خاک ساده نیست. این روابط با میزان تمرکز کانی‌ها و سن بافت گیاهی، به صورت خطی تغییر نکرده و تا حد زیادی به قابلیت نگهداری آب توسط خاک، pH و میزان تبخیر آب بستگی دارد.